Mod - Nghiệp thời 3w

Khi internet phát triển mạnh mẽ, các nhu cầu liên quan đến nội dung cho 3w (www - world  wide web, gọi tắt là web, một trong các dịch vụ chạy trên môi trường mạng toàn cầu - internet) không ngừng tăng. Vì thế xuất hiện nhiều nghề nghiệp mới xuất hiện. Một trong những nghiệp vụ được nhiều người quan tâm nhất hiện nay là làm mod cho các diễn đàn.

Những người ẩn danh…ưa xuất hiện

Mod là gọi tắt từ tiếng Anh moderator, nghĩa là người trung gian đứng ra dàn xếp, điều tiết, hoà giải trên các diễn đàn chuyên ngành thuộc nhiều lĩnh vực khác nhau: công nghệ thông tin - viễn thông, kinh tế - thương mại, xây dựng - kiến trúc,  nghệ thuật, xã hội… Hàng ngày mod lấy những ý kiến  của các thành viên trao đổi với ban quản trị diễn đàn để đưa ra quyết định, nên họ được xem là cầu nối giữa ban quản trị và thành viên. Một trang web được tổ chức dạng diễn đàn hiện nay thường thu hút rất đông thành viên tham gia, vì thế sẽ có nhiều sai sót, nên một diễn đàn thành công phải sử dụng nhiều mod.

Có hai dạng mod chuyên nghiệp và nghiệp dư. Thường những trang web là diễn đàn đồng thời có hoạt động mang tính thương mại như 5 giây, Tinh Tế, 123mua…sử dụng dạng mod chuyên nghiệp và trả lương như nhân viên công ty. Còn lại các trang web thuần túy là nơi chia sẻ kiến thức, kinh nghiệm, trao đổi về lĩnh vực nào đó chỉ có các mod tình nguyện tham gia, vì không có thù lao. Nhưng dù chuyên hay không chuyên, đối tượng làm mod có chung đặc điểm chung. Mod là những người có kiến thức chuyên môn vững vàng thể hiện qua các bài viết, ý kiến được thành viên tín nhiệm khi còn là thành viên bình thường.

Do nạn dội thư rác hoành hành và đề phòng bị quấy rầy bởi những vị khách không mời mà tới (thường là người chào hàng của doanh nghiệp bán lẻ hay thành viên ưa quậy phá trên diễn đàn), người làm mod thường không công bố tên, địa chỉ, số điện thoại thật mà chỉ xuất hiện với danh tính đầy bí ẩn (nickname - bí danh). Chỉ ai tham gia offline (họp mặt) thường xuyên và ban chủ nhiệm các trang web tin cậy mới biết mod thật ngoài đời là ai. Việc chấp nhận công khai họ, tên thật như Nguyễn Việt Nam hay Đoàn Hoàng Sơn không nhiều. Nam làm mod của Tinh Tế - diễn đàn chuyên công nghệ thông tin và viễn thông tại TPHCM - khoảng 2 năm nay. Đây là diễn đàn có uy tín trong giới về sự năng động trong cách làm, chính xác và nhanh nhạy trong thông tin công nghệ và nghiêm túc về các nội dung thảo luận. Vì vậy đến nay lượng thành viên của Tinh Tế rất đông, nhu cầu sử dụng mod trông coi các chuyên mục, các chủ đề trên web khá cao. Những cuộc họp mặt thành viên thường xuyên đã khiến Nam, Sơn sớm bị lộ danh tính.

Áp lực thật

Tùy tính chất, lĩnh vực của mỗi trang web, công việc cụ thể hàng ngày của các mod khác nhau đôi chút, nhưng nhìn chung giống nhau ở chỗ phải online (trực tuyến) từ sáng đến khuya để “gác cổng, dọn vườn” các chủ đề, truy cập các trang web khác chọn lọc và cập nhật thông tin mới. Tuy nhiên, công việc đầu bản lĩnh người cầm trịch. Nam phải luôn xem xét ý kiến của thành viên trên diễn đàn để đảm bảo thuần phong, mỹ tục theo quy định của ban quản trị web, kịp thời xóa bài có tính gây gổ, văng tục, sai... Đối với các mod, việc đưa ra ý kiến hòa giải xung đột hay xóa bài thành viên là một áp lực không nhỏ. Không chỉ thường xuyên trên diễn đàn mà ngoài đời - nhất là khi họp mặt -  mod thường bị thành viên mắng nhiếc vì bị xóa bài hoặc cho rằng đã thiên vị thành viên khác. Khi một chủ đề mới đang nóng lên, mod phải đủ bình tĩnh đứng ra hoà giải để làm dịu đi sự căng thẳng, nhưng phải đảm bảo vừa lòng mọi thành viên. Khi đề tài, chủ đề đã nguội, mod phải đưa ra được ý kiến mới mẻ để mọi người tham gia bàn luận. 

“Mấy tuần vừa qua, mình cảm thấy một số thành viên chưa hiểu về mod khiến mình suy nghĩ nhiều. Khi bắt đầu làm mod cho diễn đàn, mình mới phát hiện ra làm nghề này rất cực, thu nhập chẳng là bao. Một ngày, dù đi làm hay ở nhà mình đều túc trực gần 24/24 giờ trên mục mình quản lý, trong khi các bạn ngủ ngon. Những ngày lễ, Tết... các bạn ể đi chơi với bạn bè, mod lại thay phiên nhau túc trực trên diễn đàn để ngăn chặn những phần tử xấu”.  Đây là tâm sự của mod một trang web âm nhạc có tiếng tại Việt Nam sau khi một số thành viên có bài bị xóa chỉ trích nặng nề. Đó cũng là nỗi niềm chung của các mod.

Phần việc thứ hai cũng không nhẹ. Người làm mod diễn đàn chuyên ngành không chỉ dịch thuật tin tức, tài liệu công nghệ…, thỉnh thoảng còn phải đi thực tế. Hiện nay nhiều hãng điện tử - viễn thông, công ty thiết bị số… hàng đầu thế giới đã có mặt tại TPHCM. Các công ty này thường xuyên có nhu cầu tiếp thị sản phẩm mới thông qua kênh diễn đàn chuyên ngành nên luôn mời các mod tham gia các buổi giới thiệu mặt hàng mới. Do vậy mod dù có hiểu sâu chuyên ngành, lắm lúc cũng “bí” khi tiếp xúc công nghệ mới, phải cầu cứu chuyên viên các hãng sản xuất. Đoàn Hoàng Sơn, mod kiêm biên tập viên Tinhte.com, cho biết hiện nay áp lực đối với mod rất lớn, các trang web chuyên ngành trên thế giới cập nhật thông tin rất nhanh, nhất là khi có những sự kiện công nghệ lớn, cho nên mod cũng phải “chạy” cho kịp.

Quyền lực ảo

Tuy chịu nhiều áp lực và phải mất nhiều công sức viết bài, tham gia ý kiến trên diễn đàn mới có thể trở thành mod, nhưng nhiều người vẫn đeo đuổi con đường này. Tăng Tuấn Hào, mod của 1s.com, tâm sự: “Vấn đề  không phải được ở đây không chỉ riêng chuyện tiền nong. Đối với nhiều mod, đó chính là sự nể trọng, kính nhường từ thành viên cũng như là uy tín đối với mọi người”. Điều Hào nói chính là “quyền lực ảo” trên mạng được nhiều người đề cập lâu nay.

Hồ Sỹ C., mod một tran web âm nhạc, khi mới bước vào thế giới cộng đồng mạng luôn khẳng định chỉ đơn giản muốn đóng góp chút gì đó cho cộng đồng và điều mà mình yêu thích. Nhưng sau những cuộc đấu khẩu dai dẳng trên diễn đàn, C. phải “cuốn gói” khi ban quản trị phát hiện ra anh này lạm quyền vì luôn thể hiện mình hơn người khác thông qua việc xóa bài vở, ý kiến của những thành viên “gai mắt”. Trong những chủ đề thuộc quyền quản lý, C. luôn “phán” mọi thành viên cần phải làm gì và thường đưa ra những ý kiến thiên vị khi có xung đột. Sau khi bị tẩy chay, thất nghiệp, C. phải phấn đấu thời gian khá dài và hiện làm smod (super moderator - quản lý cao cấp) của diễn đàn khác. “Đến giờ, nhiều đêm tôi đang ngủ ngon thì bị nhá máy điện thoại hay nhận những tin nhắn nội dung cực kì thô tục. Đó là bài học khó quên sau sai lầm về quyền lực ảo” - C. thổ lộ. 

Nơi thuê người làm mod có lương bổng, hợp đồng hẳn hoi hiện nay không nhiều, đồng thời mức lương không cao. Nhiều mod chuyên nghiệp tâm sự mức lương hàng tháng chỉ tương đương công nhân may ở khu công nghiệp. Do vậy gọi cho đúng, mod chỉ là nghiệp hơn là một nghề. Có lẽ khi các trang web, diễn đàn chuyên ngành và nhất là lĩnh vực thương mại điện tử phát triển mạnh hơn, mod mới trở thành nghề thực thụ. Còn bây giờ mod là cơ hội giúp người tham gia rèn luyện các kỹ năng cơ bản về tổ chức, quản lý và tích lủy vốn sống từ cuộc sống ảo.

Thảo Nguyên