“Vua” máy ảnh

Phong trào chơi nhiếp ảnh đang lan rộng cả nước, nhưng hầu hết chỉ quan tâm đến trang bị máy móc và công việc chụp ảnh. Riêng Trần Quốc Thảo, cũng là dân gắn bó với nhiếp ảnh nhiều năm, nhưng không đi theo hướng sáng tác mà chọn một lối riêng: sưu tầm máy ảnh cổ, cũ. Anh hiện là một trong số ít người sở hữu nhiều máy ảnh cổ nhất tại Việt Nam.

Khi biết được ý định của tôi là tìm hiểu để viết bài về anh và bộ sưu tập máy ảnh, Thảo cười và... khiêm tốn từ chối. Anh bảo: “Số máy ảnh của em có thấm vào đâu so với của những người khác. Nó còn ít quá, lại chưa có máy độc”. Thật ra trong làng nhiếp ảnh ở ĐBSCL không ai sở hữu nhiều máy ảnh bằng Thảo. Với khoảng 100 chiếc máy ảnh đủ loại, đủ đời, Trần Văn Thảo đích thực là một “đại gia” máy ảnh cũ, xưa.

Phong trào sưu tầm máy ảnh xưa, cũ đã tồn tại trong giới nhiếp ảnh cả nước đã từ lâu. Tại Kiên Giang cũng vậy và phong trào chủ yếu phát triển tại TP Rạch Giá, người chơi không nhiều, chủ yếu là giới nghệ sỹ nhiếp ảnh thuộc Chi hội Nghệ sĩ Nhiếp ảnh Việt Nam và Phân hội Nhiếp ảnh thuộc HỘi Văn học – Nghệ thuật Kiên Giang, còn lại là vài tay máy phong trào. Người ít thì vài ba chiếc, phổ biến nhất là những người có khoảng một chục chiếc. Nhưng như ông bà nói “nghề chơi cũng lắm công phu”, nhiều người chỉ tham gia sưu tầm máy ảnh một thời gian ngắn rồi lần lượt giải nghệ vì không đủ kiên nhẫn. Duy chỉ có Trần Văn Thảo vẫn trọn vẹn niềm đam mê suốt hơn 10 năm qua.

Bảo tàng máy ảnh của Trần Văn Thảo là gian phòng trong căn nhà nhỏ số 37/5 tại con hẽm trên đường Mạc Cửu, phường Vĩnh Thanh, TP Rạch Giá. Trong bộ sưu tập của Thảo có khoảng 80 chiếc máy ảnh cơ khí chụp phim đời xưa, còn lại là những chiếc máy ảnh chụp phim thế hệ điện tử hiện đại nhưng các hãng đã ngưng sản xuất. Đó là không kể máy ảnh kỹ thuật số, vì theo Thảo, máy kỹ thuật số là máy đương thời, có mặt trên thị trường không lâu, chưa hoàn thiện và không hiếm nên không thể đưa vào bộ sưu tập. Với máy ảnh lọai này, Thảo chỉ mua bán lấy tiền chơi máy cỗ hoặc để chụp dịch vụ kiếm sống. Theo Thảo, chơi máy ảnh dạng sưu tầm phải là những chiếc máy cơ khí càng xưa, hiếm càng quý. Năm nay mới ở tuổi 31, nhưng Thảo đã có hơn mười năm trời săn lùng máy ảnh. Ban đầu là tìm những chiếc máy ảnh trong mớ đồ “lạp son” của những gia đình từng có máy ảnh hồi trước năm 1975. Hàng này thật hiếm, vì thời đó đây là hàng thuộc loại cực kỳ xa sĩ, đâu được mấy nhà có khả năng mua máy ảnh. Thảo phải nhờ người quen ở khắp các địa phương trong tỉnh tìm giúp. Khi hay tin nơi nào còn máy ảnh cũ, dù nắng hay mưa, đường xá khó khăn đến đâu, Thảo vẫn tức tốc đến nơi nài mua bằng được. Nhưng nguồn máy này cạn rất nhanh, được vài chiếc thì đã cạn nguồn, Thảo không bỏ cuộc. Anh bắt đầu mở rộng cuộc săn tìm ra các tỉnh lân cận như An Giang, Cần Thơ, Cà Mau… để mua. Rồi nguồn máy này cũng hết nhanh chóng, anh chuyển hướng sang tận đất nước Campuchia tìm mua máy ảnh đời xưa. Tuy nhiên, đất nước Chùa Tháp do hoàn cảnh lịch sử nên nguồn máy ảnh sẵn có không nhiều, chỉ có hàng “nghĩa địa” thì vô số kể, nhưng phần lớn lại thuộc hạng xoàng. Thảo phải chịu khó lục lọi nhiều nơi, đi nhiều chuyến mới gặp được những chiếc máy có giá trị. Gần đây, nhờ có internet, Thảo không còn vất vả chạy khắp nơi săn lùng máy ảnh như trước nữa. Chỉ cần truy cập vào mục “rao vặt”, “chợ”, “mua bán”… của một số diễn đàn nhiếp ảnh lớn, Thảo đã có thể đặt mua những chiếc máy mình thích.

Máy ảnh sưu tập không nhất thiết còn hoạt động được, nhưng nếu còn vận hành tốt thì giá trị cao hơn. Điều quan trọng nhất quyết định giá trị của chiếc máy là đời, hiệu, thời gian sản xuất. Cho nên những chiếc máy ảnh càng xưa, hàng hiệu, hiếm có thì càng có giá trị. Trong bộ sưu tập của Thảo, người ta thấy có nhiều chiếc máy ảnh có tuổi còn lớn hơn tuổi của một đời người. Chẳng hạn 1 chiếc máy hiệu Kodak tiền thân của những chiếc máy ảnh hiện đại đến mức không tưởng ngày nay. Nó có “sam” (buồng tối chỉnh tiêu cự ống kính) lộ hẳn ra ngoài giống như thân của chiếc đàn Accordion (phong cầm), sử dụng phim nhựa 6x6 cm. Những chiếc máy hiệu Canon, Pentax, Minolta, Yashica,... hoạt động hoàn toàn cơ khí và nhiều chiếc máy mà những hãng sản xuất ra chúng đã đóng cửa từ lâu.

Do tiền nong của Thảo có phần eo hẹp, anh sống bằng nghề sửa chữa máy ảnh, máy quay phim hoặc chụp ảnh dịch vụ và buôn bán máy ảnh loại rẻ tiền. Kiếm được đồng nào, ngoài chi cho cuộc sống hàng ngày của gia đình, anh dồn hết cho máy ảnh. Vì vây mà bộ sưu tập máy ảnh của Thảo ngày càng nhiều thêm, bất cứ người chơi máy ảnh nào nhìn thấy cũng khâm phục. Vài người có sở thích chơi may ảnh xưa đã tìm đến đề nghị mua lại. Dù chật vật trong cuộc sống, nhưng Thảo vẫn nhất quyết không bán lại bất kỳ một món nào trong bộ sưu tập của mình. Với Thảo, nó là vô giá.

Trần Nghị